|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Iuppiter interea cinctam Thaumantida nimbis | ||||
| ire iubet totoque deos arcessere mundo. | ||||
| Illa colorato Zephyros inlapsa volatu | ||||
| numina conclamat pelagi Nymphasque morantes | ||||
| 5 | increpat et fluvios umentibus evocat antris. | |||
| Ancipites trepidique ruunt, quae causa quietos | ||||
| excierit, tanto quae res agitanda tumultu. | ||||
| Ut patuit stellata domus, considere iussi, | ||||
| nec confusus honos: caelestibus ordine sedes | ||||
| 10 | prima datur: tractum proceres tenuere secundum | |||
| aequorei, placidus Nereus reverendaque Phorci | ||||
| canities; Glaucum series extrema biformem | ||||
| accipit et certo mansurum Protea vultu. | ||||
| Nec non et senibus fluviis concessa sedendi | ||||
| 15 | gloria; plebeio stat cetera more iuventus, | |||
| mille amnes. Liquidis incumbunt patribus udae | ||||
| Naides et taciti mirantur sidera Fauni. | ||||
| Tum gravis ex alto genitor sic orsus Olympo: | ||||
| "Abduxere meas iterum mortalia curas | ||||
| 20 | iam pridem neclecta mihi, Saturnia postquam | |||
| otia et ignavi senium cognovimus aevi, | ||||
| sopitosque diu populos torpore paterno | ||||
| sollicitae placuit stimulis inpellere vitae, | ||||
| incultis ne sponte seges grandesceret arvis, | ||||
| 25 | undaret neu silva favis neu vina tumerent | |||
| fontibus et totae fremerent in pocula ripae. | ||||
| Haud equidem invideo - neque enim livescere fas est | ||||
| vel nocuisse deos -, sed, quod dissuasor honesti | ||||
| luxus et humanas oblimat copia mentes, | ||||
| 30 | provocet ut segnes animos rerumque remotas | |||
| ingeniosa vias paulatim exploret egestas | ||||
| utque artes pariat sollertia, nutriat usus. | ||||
| Nunc mihi cum magnis instat Natura querellis | ||||
| humanum relevare genus, durumque tyrannum | ||||
| 35 | inmitemque vocat regnataque saecula patri | |||
| commemorat parcumque Iovem se divite clamat, | ||||
| qui campos horrere situ dumisque repleri | ||||
| rura velim nullisque exornem fructibus annum; | ||||
| se iam, quae genetrix mortalibus ante fuisset, | ||||
| 40 | in dirae subito mores transisse novercae: | |||
| "Quid mentem traxisse polo, quid profuit altum | ||||
| erexisse caput, pecudum si more pererrant | ||||
| avia, si frangunt communia pabula glandes? | ||||
| Haecine vita iuvat silvestribus abdita lustris, | ||||
| 45 | indiscreta feris?". Tales cum saepe parentis | |||
| pertulerim questus, tandem clementior orbi | ||||
| Chaonio statui gentes avertere victu; | ||||
| atque ideo Cererem, quae nunc ignara malorum | ||||
| verberat Idaeos torva cum matre leones, | ||||
| 50 | per mare, per terras avido discurrere luctu | |||
| decretum, natae donec laetata repertae | ||||
| indicio tribuat fruges, currusque feratur | ||||
| nubibus ignotas populis sparsurus aristas | ||||
| et iuga caerulei subeant Actaea dracones. | ||||
| 55 | Quod si quis Cereri raptorem prodere divum | |||
| audeat, imperii molem pacemque profundam | ||||
| obtestor rerum, natus licet ille sororve | ||||
| vel coniunx fuerit natarumve agminis una, | ||||
| se licet illa meo conceptam vertice iactet, | ||||
| 60 | sentiet iratam procul aegida, sentiet ictum | |||
| fulminis et genitum divina sorte pigebit | ||||
| optabitque mori; tum vulnere languidus ipsi | ||||
| tradetur genero, passurus prodita regna, | ||||
| et sciet an propriae conspirent Tartara causae. | ||||
| 65 | Hoc sanctum; mansura fluant hoc ordine fata." | |||
| Dixit et horrendo concussit sidera nutu. | ||||
| At procul armisoni Cererem sub rupibus antri | ||||
| securam placidamque diu iam certa peracti | ||||
| terrebant simulacra mali, noctesque timorem | ||||
| 70 | ingeminant omnique perit Proserpina somno. | |||
| Namque modo adversis invadi viscera telis, | ||||
| nunc sibi mutatas horret nigrescere vestes, | ||||
| nunc steriles mediis frondere penatibus ornos. | ||||
| Stabat praeterea luco dilectior omn | ||||
| 75 | laurus virgineos quondam quae fronde pudica | |||
| umbrabat thalamos: hanc imo stipite caesam | ||||
| vidit et incomptos foedari pulvere ramos, | ||||
| quaerentique nefas Dryades dixere gementes | ||||
| Tartarea Furias debellavisse bipenni. | ||||
| 80 | Sed tunc ipsa sui iam non ambagibus ullis | |||
| nuntia materno facies ingesta sopori: | ||||
| namque videbatur tenebroso obtecta recessu | ||||
| carceris et saevis Proserpina vincta catenis, | ||||
| non qualem Siculis olim mandaverat arvis, | ||||
| 85 | nec qualem roseis nuper convallibus Aetnae | |||
| suspexere deae: squalebat pulchrior auro | ||||
| caesaries et nox oculorum infecerat ignes | ||||
| exhaustusque gelu pallet rubor ille, superbi | ||||
| flammeus oris honos, et non cessura pruinis | ||||
| 90 | membra colorantur picei caligine regni. | |||
| Ergo hanc ut dubio vix tandem agnoscere visu | ||||
| evaluit: "Cuius tot poenae criminis?" inquit: | ||||
| "Unde haec informis macies? Cui tanta potestas | ||||
| in me saevitiae? Rigidi cur vincula ferri | ||||
| 95 | vix aptanda feris molles meruere lacerti? | |||
| Tu mea, tu proles? An vana fallimur umbra?" | ||||
| Illa refert: "Heu dira parens nataeque peremptae | ||||
| immemor! Heu fulvas animo transgressa leaenas! | ||||
| Tantane te nostri tenuere oblivia? Tantum | ||||
| 100 | unica despicior? Certe Proserpina nomen | |||
| dulce tibi, tali quae nunc, ut cernis, hiatu | ||||
| suppliciis inclusa teror; tu saeva choreis | ||||
| indulges Phrygias etiamnum interstrepis urbes! | ||||
| Quod si non omnem pepulisti pectore matrem, | ||||
| 105 | si tua nata, Ceres, et non me Caspia tigris | |||
| edidit, his, oro, miseram defende cavernis | ||||
| inque superna refer. Prohibent si fata reverti, | ||||
| vel tantum visura veni." Sic fata trementes | ||||
| tendere conatur palmas. Vis inproba ferri | ||||
| 110 | inpedit et motae somnum solvere catenae. | |||
| Obriguit visis; gaudet non vera fuisse; | ||||
| conplexu caruisse dolet. Penetralibus amens | ||||
| prosilit et tali conpellat voce Cybelen: | ||||
| "Iam non ulterius Phrygia tellure morabor, | ||||
| 115 | sancta parens; revocat tandem custodia cari | |||
| pignoris et cunctis obiecti fraudibus anni. | ||||
| Nec mihi Cyclopum quamvis exstructa caminis | ||||
| culmina fida satis. Timeo ne fama latebras | ||||
| prodiderit leviusque meum Trinacria celet | ||||
| 120 | depositum. Terret nimium vulgata locorum | |||
| nobilitas. Aliis sedes obscurior oris | ||||
| exquirenda mihi. Gemitu flammisque propinquis | ||||
| Enceladi nequeunt umbracula nostra taceri. | ||||
| Somnia quin etiam variis infausta figuris | ||||
| 125 | saepe monent, nullusque dies non triste minatur | |||
| augurium. Quotiens flaventia serta comarum | ||||
| sponte cadunt! Quotiens exundat ab ubere sanguis! | ||||
| Larga vel invito prorumpunt flumina vultu | ||||
| iniussaeque manus mirantia pectora tundunt. | ||||
| 130 | Si buxos inflare velim, ferale gemiscunt; | |||
| tympana si quatiam, planctus mihi tympana reddunt. | ||||
| Ah vereor ne quid portendant omina veri! | ||||
| Ah longae nocuere morae!" "Procul inrita venti | ||||
| dicta ferant," subicit Cybele: "nec tanta Tonanti | ||||
| 135 | segnities ut non pro pignore fulmina mittat. | |||
| I tamen et nullo turbata revertere casu." | ||||
| Haec ubi, digreditur templis. Sat nulla ruenti | ||||
| mobilitas: tardos queritur non ire iugales | ||||
| inmeritasque movens alterno verbere pinnas | ||||
| 140 | Sicaniam quaerit cum necdum absconderit Iden. | |||
| Cuncta pavet speratque nihil. Sic aestuat ales, | ||||
| quae teneros humili fetus commiserit orno | ||||
| allatura cibos, et plurima cogitat absens: | ||||
| ne gracilem ventus decusserit arbore nidum, | ||||
| 145 | ne furtum pateant homini, ne praeda colubris. | |||
| Ut domus excubiis incustodita remotis | ||||
| et resupinati neclecto cardine postes | ||||
| flebilis et tacitae species apparuit aulae, | ||||
| non exspectato respectu cladis amictus | ||||
| 150 | conscidit et fractas cum crine avellit aristas. | |||
| Haeserunt lacrimae, nec vox aut spiritus oris | ||||
| redditur, atque imis vibrat timor ossa medullis. | ||||
| Succidui titubant gressus; foribusque reclusis, | ||||
| dum vacuas sedes et desolata pererrat | ||||
| 155 | atria, semirutas confuso stamine telas | |||
| atque interruptas agnoscit pectinis artes. | ||||
| Divinus perit ille labor, spatiumque relictum | ||||
| audax sacrilego supplebat aranea textu. | ||||
| Nec deflet plangitve malum; tantum oscula telae | ||||
| 160 | figit et abrumpit mutas in fila querellas; | |||
| adtritosque manu radios proiectaque pensa | ||||
| cunctaque virgineo sparsa oblectamina ludo | ||||
| ceu natam pressat gremio; castumque cubile | ||||
| desertosque toros et sicubi sederat olim | ||||
| 165 | perlegit: attonitus stabulo ceu pastor inani, | |||
| cui pecus aut rabies Poenorum inopina leonum | ||||
| aut populatrices infestavere catervae; | ||||
| serus at ille redit vastataque pascua lustrans | ||||
| non responsuros ciet inploratque iuvencos. | ||||
| 170 | Atque ibi secreta tectorum in parte iacentem | |||
| conspicit Electram, natae quae sedula nutrix | ||||
| Oceani priscas inter notissima Nymphas. | ||||
| Par Cereri pietas: haec post cunabula dulci | ||||
| ferre sinu summoque Iovi deducere parvam | ||||
| 175 | sueverat et genibus ludentem aptare paternis; | |||
| haec comes, haec custos, haec proxima mater haberi. | ||||
| Tum laceras effusa comas et pulvere canos | ||||
| sordida sidereae raptus lugebat alumnae. | ||||
| Hanc adgressa Ceres, postquam suspiria tandem | ||||
| 180 | laxavit frenosque dolor: "Quod cernimus" inquit | |||
| "excidium? Cui praeda feror? Regnatne maritus | ||||
| an caelum Titanes habent? Quae talia vivo | ||||
| ausa Tonante manus? Rupitne Typhoea cervix | ||||
| Inarimen? Fractane iugi conpage Vesevi | ||||
| 185 | Alcyoneus Tyrrhena pedes per stagna cucurrit? | |||
| An vicina mihi quassatis faucibus Aetna | ||||
| protulit Enceladum? Nostros an forte penates | ||||
| adpetiit centum Briareia turba lacertis? | ||||
| Heu ubi nunc, ubi nata mihi? Quo mille ministrae? | ||||
| 190 | Quo Cyane? Volucres quae vis Sirenas abegit? | |||
| Haecine vestra fides? Sic fas aliena tueri | ||||
| pignora?" Contremuit nutrix, maerorque pudori | ||||
| cessit et aspectus miserae non ferre parentis | ||||
| emptum morte velit, longumque inmota moratur | ||||
| 195 | auctorem dubium certumque expromere funus. | |||
| Vix tamen haec: "Acies utinam vaesana Gigantum | ||||
| hanc dederit cladem! Levius communia tangunt. | ||||
| Sed divae, multoque minus quod rere, sorores | ||||
| in nostras nimium coniuravere ruinas. | ||||
| 200 | Insidias Superum, cognatae vulnera cernis | |||
| invidiae. Phlegra nobis infensior aether! | ||||
| Florebat tranquilla domus; nec limina virgo | ||||
| linquere nec virides audebat visere saltus | ||||
| praeceptis obstricta tuis. Telae labor illi; | ||||
| 205 | Sirenes requies; sermonum gratia mecum, | |||
| mecum somnus erat cautique per atria ludi: | ||||
| cum subito (dubium est quonam monstrante latebras | ||||
| rescierit) Cytherea venit suspectaque nobis | ||||
| ne foret, hinc Phoeben comites hinc Pallada iunxit. | ||||
| 210 | Protinus effuso laetam se fingere risu | |||
| nec semel amplecti nomenque iterare sororis | ||||
| et dura de matre queri, quae tale recessu | ||||
| maluerit damnare decus vetitamque dearum | ||||
| colloquio patriis procul amandaverit astris. | ||||
| 215 | Nostra rudis gaudere malis et nectare largo | |||
| instaurare dapes. Nunc arma habitumque Dianae | ||||
| induitur digitisque attemptat mollibus arcum, | ||||
| nunc crinita iubis galeam laudante Minerva | ||||
| inplet et ingentem clipeum gestare laborat. | ||||
| 220 | Prima Venus campos Aetnaeaque rura maligno | |||
| ingerit adfatu. Vicinos callida flores | ||||
| ingeminat meritumque loci velut inscia quaerit | ||||
| nec credit quod bruma rosas innoxia servet, | ||||
| quod gelidi rubeant alieno germine menses | ||||
| 225 | verna nec iratum timeant virgulta Booten. | |||
| Dum loca miratur, studio dum flagrat eundi, | ||||
| persuadet; teneris heu lubrica moribus aetas! | ||||
| Quos ego nequiquam planctus, quas inrita fudi | ||||
| ore preces! Ruit illa tamen confisa sororum | ||||
| 230 | praesidio; famulae longo ordine Nymphae. | |||
| Itur in aeterno vestitos gramine colles | ||||
| et prima sub luce legunt, cum rore serenus | ||||
| alget ager sparsosque bibunt violaria sucos. | ||||
| Sed postquam medio sol altior institit axi, | ||||
| 235 | ecce polum nox foeda rapit tremefactaque nutat | |||
| insula cornipedum pulsu strepituque rotarum. | ||||
| Nosse nec aurigam licuit: seu mortifer ille | ||||
| seu mors ipsa fuit. Livor permanat in herbas; | ||||
| deficiunt rivi; squalent rubigine prata | ||||
| 240 | et nihil adflatum vivit: pallere ligustra, | |||
| exspirare rosas, decrescere lilia vidi. | ||||
| Ut rauco reduces tractu detorsit habenas, | ||||
| nox sua prosequitur currum, lux redditur orbi. | ||||
| Persephone nusquam. Voto rediere peracto | ||||
| 245 | nec mansere deae. Mediis invenimus arvis | |||
| exanimem Cyanen: cervix redimita iacebat | ||||
| et caligantes marcebant fronte coronae. | ||||
| Adgredimur subito, et casus scitamur eriles | ||||
| (nam propior cladi steterat): qui vultus equorum? | ||||
| 250 | Quis regat? Illa nihil, tacito sed laesa veneno | |||
| solvitur in laticem: subrepens crinibus umor | ||||
| liquitur in roremque pedes et bracchia manant | ||||
| nostraque mox lambit vestigia perspicuus fons. | ||||
| Discedunt aliae; rapidis Acheloides alis | ||||
| 255 | sublatae Siculi latus obsedere Pelori | |||
| accensaeque malo iam non inpune canoras | ||||
| in pestem vertere lyras; vox blanda carinas | ||||
| alligat, audito frenantur carmine remi. | ||||
| Sola domi luctu senium tractura relinquor." | ||||
| 260 | Haeret adhuc suspensa Ceres et singula demens | |||
| ceu nondum transacta timet; mox lumina torquens | ||||
| vultu ad caelicolas furiato pectore fertur. | ||||
| Arduus Hyrcana quatitur sic matre Niphates, | ||||
| cuius Achaemenio regi ludibria natos | ||||
| 265 | avexit tremebundus eques; premit illa marito | |||
| mobilior Zephyro totamque virentibus iram | ||||
| dispergit maculis iamiamque ausura profundo | ||||
| ore virum vitreae tardatur imagine formae. | ||||
| Haud aliter toto genetrix bacchatur Olympo | ||||
| 270 | "Reddite" vociferans "non me vagus edidit amnis; | |||
| non Dryadum de plebe sumus; turrita Cybebe | ||||
| me quoque Saturno genuit. Quo iura deorum, | ||||
| quo leges cecidere poli? Quid vivere recte | ||||
| proderit? En audet noti Cytherea pudoris | ||||
| 275 | ostentare suos post Lemnia vincula vultus? | |||
| Hos animos bonus ille sopor castumque cubile | ||||
| praebuit? Amplexus hoc promeruere pudici? | ||||
| Nec mirum si turpe nihil post talia ducit. | ||||
| Quid vos expertes thalami? Tantumne relictus | ||||
| 280 | virginitatis honos, tantum mutata voluntas? | |||
| Iam Veneri iunctae sociis raptoribus itis? | ||||
| O templis Scythiae atque hominem sitientibus aris | ||||
| utraque digna coli! Tanti quae causa furoris? | ||||
| Quam mea vel tenui dicto Proserpina laesit? | ||||
| 285 | Scilicet aut caris pepulit te, Delia, silvis, | |||
| aut tibi commissas rapuit, Tritonia, pugnas! | ||||
| An gravis eloquio? Vestros an forte petebat | ||||
| inportuna choros? Atqui Trinacria longe, | ||||
| esset ne vobis oneri, deserta colebat. | ||||
| 290 | Quid latuisse iuvat? Rabiem livoris acerbi | |||
| nulla potest placare quies." His increpat omnes | ||||
| vocibus. Ast illae - prohibet sententia patris - | ||||
| aut reticent aut nosse negant responsaque matri | ||||
| dant lacrimas. Quid agat? Rursum se victa remittit | ||||
| 295 | inque humiles delapsa preces: "Ignoscite si quid | |||
| intumuit pietas, si quid flagrantius actum | ||||
| quam miseros decuit. Supplex deiectaque vestris | ||||
| advolvor genibus. Liceat cognoscere sortem, | ||||
| hoc tantum, liceat certos habuisse dolores. | ||||
| 300 | Scire peto quae forma mali; quamcumque dedistis | |||
| fortunam, sit nota, feram fatumque putabo, | ||||
| non scelus. Aspectum, precor, indulgete parenti; | ||||
| non repetam. Quaesita manu securus habeto, | ||||
| quisquis es; adfirmo praedam; desiste vereri. | ||||
| 305 | Quod si nos aliquo praevenit foedere raptor, | |||
| tu certe, Latona, refer: confessa Diana | ||||
| forte tibi. Nosti, quid sit Lucina, quis horror | ||||
| pro genitis et quantus amor, partusque tulisti | ||||
| tu geminos: haec una mihi. Sic crine fruaris | ||||
| 310 | semper Apollineo, sic me felicior aevum | |||
| mater agas. Largis tunc imbribus ora madescunt; | ||||
| quid tantum dignum fleri dignumque taceri? | ||||
| Ei mihi, discedunt omnes! Quid vana moraris | ||||
| ulterius? Non bella palam caelestia sentis? | ||||
| 315 | Quin potius natam pelago terrisque requiris? | |||
| Accingar lustrare diem, per devia rerum | ||||
| indefessa ferar. Nulla cessabitur hora, | ||||
| non requies, non somnus erit, dum pignus ademptum | ||||
| inveniam, gremio quamvis mergatur Hiberae | ||||
| 320 | Tethyos et rubro iaceat vallata profundo. | |||
| Non Rheni glacies, non me Riphaea tenebunt | ||||
| frigora, non dubio Syrtis cunctabitur aestu. | ||||
| Stat fines penetrare Noti Boreaeque nivalem | ||||
| vestigare domum; primo calcabitur Atlans | ||||
| 325 | occasu facibusque meis lucebit Hydaspes. | |||
| Inpius errantem videat per rura, per urbes | ||||
| Iuppiter; extincta satietur paelice Iuno. | ||||
| Insultate mihi, caelo regnate superbi, | ||||
| ducite praeclarum Cereris de stirpe triumphum." | ||||
| 330 | Haec fatur notaeque iugis inlabitur Aetnae | |||
| noctivago taedas informatura labori. | ||||
| Lucus erat prope flavum Acin, quem candida praefert | ||||
| saepe mari pulchroque secat Galatea natatu, | ||||
| densus et innexis Aetnaea cacumina ramis | ||||
| 335 | qua licet usque tegens. Illic posuisse cruentam | |||
| aegida captivamque pater post proelia praedam | ||||
| advexisse datur. Phlegraeis silva superbit | ||||
| exuviis totumque nemus victoria vestit. | ||||
| Hic patuli rictus, hic prodigiosa Gigantum | ||||
| 340 | tergora dependent, et adhuc crudele minantur | |||
| affixae truncis facies, inmaniaque ossa | ||||
| serpentum passim cumulis exanguibus albent, | ||||
| et rigidae multo suspirant fulmine pelles; | ||||
| nullaque non magni iactat se nominis arbor: | ||||
| 345 | haec centumgemini strictor Aegaeonis enses | |||
| curvata vix fronde levat; liventibus illa | ||||
| exultat Coei spoliis; haec arma Mimantis | ||||
| sustinet; hos onerat ramos exutus Ophion. | ||||
| Altior at cunctis abies umbrosaque late | ||||
| 350 | ipsius Enceladi fumantia gestat opima, | |||
| summi terrigenum regis, caderetque gravata | ||||
| pondere, ni lassam fulciret proxima quercus. | ||||
| Inde timor numenque loco, nemorisque senectae | ||||
| parcitur, aetheriisque nefas nocuisse tropaeis. | ||||
| 355 | Pascere nullus oves nec robora laedere Cyclops | |||
| audet et ipse fugit sacra Polyphemus ab umbra. | ||||
| Non tamen hoc tardata Ceres. Accenditur ultro | ||||
| religione loci vibratque infesta securim | ||||
| (ipsum etiam feritura Iovem); succidere pinus | ||||
| 360 | aut magis enodes dubitat prosternere cedros, | |||
| exploratque habiles truncos rectique tenorem | ||||
| stipitis et certo pertemptat bracchia nisu. | ||||
| Sic, qui vecturus longinqua per aequora merces | ||||
| molitur tellure ratem vitamque procellis | ||||
| 365 | obiectare parat, fagos metitur et alnos | |||
| et varium rudibus silvis accommodat usum: | ||||
| quae longa est, tumidis praebebit cornua velis; | ||||
| quae fortis, malo potior; quae lenta, favebit | ||||
| remigio; stagni patiens aptanda carinae. | ||||
| 370 | Tollebant geminae capita inviolata cupressus | |||
| caespite vicino, quales non rupibus Idae | ||||
| miratur Simois, quales non divite ripa | ||||
| lambit Apollinei nemoris nutritor Orontes. | ||||
| Germanas adeo credas, sic frontibus aequis | ||||
| 375 | extant et socio despectant vertice lucum. | |||
| Hae placuere faces; pernix invadit utramque | ||||
| cincta sinus, exerta manus, armata bipenni, | ||||
| alternasque ferit totisque obnixa trementes | ||||
| viribus inpellit. Pariter traxere ruinam | ||||
| 380 | et pariter posuere comas campoque recumbunt, | |||
| Faunorum Dryadumque dolor. Conplectitur ambas, | ||||
| sicut erant, alteque levat retroque solutis | ||||
| crinibus ascendit fastigia montis anheli | ||||
| exuperatque aestus et nulli pervia saxa | ||||
| 385 | atque indignantes vestigia calcat harenas: | |||
| qualis pestiferas animare ad crimina taxos | ||||
| torva Megaera ruit, Cadmi seu moenia poscat | ||||
| sive Thyesteis properet saevire Mycenis: | ||||
| dant tenebrae Manesque locum plantisque resultant | ||||
| 390 | Tartara ferratis, donec Phlegethontis in unda | |||
| constitit et plenos excepit lampade fluctus. | ||||
| Postquam perventum scopuli flagrantis in ora, | ||||
| protinus arsuras adversa fronte cupressus | ||||
| faucibus iniecit mediis lateque cavernas | ||||
| 395 | texit et undantem flammis obstruxit hiatum. | |||
| Conpresso mons igne tonat claususque laborat | ||||
| Mulciber: obducti nequeunt exire vapores. | ||||
| Coniferi micuere apices crevitque favillis | ||||
| Aetna novis; stridunt admisso sulphure rami. | ||||
| 400 | Tum, ne deficerent tantis erroribus ignes, | |||
| semper inocciduos insopitosque manere | ||||
| iussit et arcano perfudit robora suco, | ||||
| quo Phaethon inrorat equos, quo Luna iuvencos. | ||||
| Iamque soporiferas nocturna silentia terris | ||||
| 405 | explicuere vices: laniato pectore longas | |||
| incohat illa vias et sic ingressa profatur: | ||||
| "Non tales gestare tibi, Proserpina, taedas | ||||
| sperabam, sed vota mihi communia matrum, | ||||
| et thalami festaeque faces caeloque canendus | ||||
| 410 | ante oculos hymenaeus erat. Sic numina fatis | |||
| volvimur et nullo Lachesis discrimine saevit! | ||||
| Quam nuper sublimis eram quantisque procorum | ||||
| cingebar studiis! Quae non mihi pignus ob unum | ||||
| cedebat numerosa parens! Tu prima voluptas, | ||||
| 415 | tu postrema mihi; per te fecunda ferebar. | |||
| O decus, o requies, o grata superbia matris, | ||||
| qua gessi florente deam, qua sospite nusquam | ||||
| inferior Iunone fui; nunc squalida, vilis! | ||||
| Hoc placitum patri. Cur autem adscribimus illum | ||||
| 420 | his lacrimis? Ego te, fateor, crudelis ademi, | |||
| quae te deserui solamque instantibus ultro | ||||
| hostibus exposui. Raucis secura fruebar | ||||
| nimirum thiasis et laeta sonantibus armis | ||||
| iungebam Phrygios cum tu raperere leones. | ||||
| 425 | Accipe quas merui poenas. En ora fatiscunt | |||
| vulneribus grandesque rubent in pectore sulci! | ||||
| Inmemor en uterus crebro contunditur ictu! | ||||
| Qua te parte poli, quo te sub cardine quaeram? | ||||
| Quis monstrator erit? Quae me vestigia ducent? | ||||
| 430 | Qui currus? Ferus ille quis est? Terraene marisne | |||
| incola? Quae volucrum deprendam signa rotarum? | ||||
| Ibo, ibo quocumque pedes, quocumque iubebit | ||||
| casus. Sic Venerem quaerat deserta Dione. | ||||
| Proficietne labor? Rursum te, nata, licebit | ||||
| 435 | amplecti? Manet ille decor, manet ille genarum | |||
| fulgor? An infelix talem fortasse videbo, | ||||
| qualis nocte venis, qualem per somnia vidi?" | ||||
| Sic ait et prima gressus molitur ab Aetna, | ||||
| exitiique reos flores ipsumque rapinae | ||||
| 440 | detestata locum sequitur dispersa viarum | |||
| indicia et pleno rimatur lumine campos | ||||
| inclinatque faces. Omnis madet orbita fletu; | ||||
| omnibus admugit; quocumque it in aequore, sulcis. | ||||
| Innatat umbra fretis extremaque lucis imago | ||||
| 445 | Italiam Libyamque ferit: clarescit Etruscum | |||
| litus et accenso resplendent aequore Syrtes; | ||||
| antra procul Scyllaea petit, canibusque reductis | ||||
| pars stupefacta silet, pars nondum exterrita latrat. | ||||
|
|