|
|
|
|
|
Liber II
VERSIONE ITALIANA |
|
|
|
|
|
|
|
Liber II
VERSIONE ITALIANA |
| Hactenus armatae laudes: nunc qualibus orbem | ||||
| moribus et quanto frenet metuendus amore, | ||||
| quo tandem flexus trabeas auctore rogantes | ||||
| induerit fastisque suum concesserit annum, | ||||
| 5 | mitior incipiat fidibus iam Musa remissis. | |||
| Principio magni custos Clementia mundi, | ||||
| quae Iovis incoluit zonam, quae temperat aethram | ||||
| frigoris et flammae mediam, quae maxima natu | ||||
| caelicolum. Nam prima chaos Clementia soluit | ||||
| 10 | congeriem miserata rudem vultuque sereno | |||
| discussis tenebris in lucem saecula fudit. | ||||
| Haec dea pro templis et ture calentibus aris | ||||
| te fruitur posuitque suas hoc pectore sedes. | ||||
| Haec docet ut poenis hominum vel sanguine pasci | ||||
| 15 | turpe ferumque putes; ut ferrum Marte cruentum, | |||
| siccum pace feras; ut non infensus alendis | ||||
| materiem praestes odiis; ut sontibus ultro | ||||
| ignovisse velis, deponas ocius iram | ||||
| quam moveas, precibus numquam inplacabilis obstes, | ||||
| 20 | obvia prosternas, prostrataque more leonum | |||
| despicias, alacres ardent qui frangere tauros, | ||||
| transiliunt praedas humiles. Hac ipse magistra | ||||
| das veniam victis, hac exorante calores | ||||
| horrificos et quae numquam nocitura timentur | ||||
| 25 | iurgia contentus solo terrore coerces | |||
| aetherii patris exemplo, qui cuncta sonoro | ||||
| concutiens tonitru Cyclopum spicula differt | ||||
| in scopulos et monstra maris nostrique cruoris | ||||
| parcus in Oetaeis exercet fulmina silvis. | ||||
| 30 | Huic divae germana Fides eademque sorori | |||
| corde tuo delubra tenens sese omnibus actis | ||||
| inserit. "Haec docuit nullo livescere fuco, | ||||
| numquam falsa loqui, numquam promissa morari; | ||||
| invisos odisse palam, non virus in alto | ||||
| 35 | condere, non laetam speciem praemittere fraudi, | |||
| sed certum mentique parem conponere vultum; | ||||
| occulto saevire vetat, prodesse remittit. | ||||
| Haec et amicitias longo plus tempore firmat | ||||
| mansuroque adamante ligat; nec mobile mutat | ||||
| 40 | ingenium parvae strepitu nec vincula noxae | |||
| dissolvi patitur nec fastidire priorem | ||||
| inlicitur veniente novo. Benefacta tenere, | ||||
| respuere offensas facilis, pariterque minoris | ||||
| officii magnique memor superare laborat | ||||
| 45 | utque hostes armis, mentis sic vincit amicos. | |||
| Haec fovet absentes, haec longe sola remotis | ||||
| consulit, haec nullis avidam rumoribus aurem | ||||
| pandit, ut ignarum numquam laesura clientem | ||||
| insidiosa tuos alienent murmura sensus. | ||||
| 50 | Nec vivis adnexus amor meminisse sepultos | |||
| desinit; in prolem transcurrit gratia patrum. | ||||
| Hac tu Theodosium, tenuit dum sceptra, colebas, | ||||
| hac etiam post fata colis; nec pignora curas | ||||
| plus tua quam natos dederat quos ille monendos | ||||
| 55 | tutandosque tibi. Iustos nimiumque fideles | |||
| fama putat, qui, cum possint commissa negare, | ||||
| maluerint nullo violati reddere quaestu. | ||||
| At Stilicho non divitias aurique relictum | ||||
| pondus, sed geminos axes tantumque reservat | ||||
| 60 | depositum tenens quantum sol igneus ambit. | |||
| Quid non intrepidus credas, cui regia tuto | ||||
| creditur? Hoc clipeo munitus Honorius altum | ||||
| non gemuit patrem, vitaeque et lucis in ipso | ||||
| limine, contemptus numquam, dat iura subactis | ||||
| 65 | gentibus et secum sentit crevisse triumphos. | |||
| Quem tu sic placida formas, sic mente severa, | ||||
| ut neque desidiae tradas, dum pronus ad omne | ||||
| quod libet obsequeris, nec contra nixus ovantem | ||||
| confringas animum; secretus consona regno | ||||
| 70 | ceu iuvenem doceas, moles quid publica poscat; | |||
| ceu sanctum venerere senem patriisque gubernes | ||||
| imperium monitis; dominum summissus adores, | ||||
| obsequiis moderere ducem, pietate parentem. | ||||
| Hinc fuit ut primos in coniuge disceret ignes | ||||
| 75 | ordirique virum non luxuriante iuventa, | |||
| sed cum lege tori, casto cum foedere vellet. | ||||
| Principe tu felix genero: felicior ille | ||||
| te socero. Fratrem levior nec cura tuetur | ||||
| Arcadium; nec, si quid iners atque inpia turba | ||||
| 80 | praetendens proprio nomen regale furori | |||
| audeat, adscribis iuveni. Discordia quippe | ||||
| cum fremeret, numquam Stilicho sic canduit ira, | ||||
| saepe lacessitus probris gladiisque petitus, | ||||
| ut bello furias ultum, quas pertulit, iret | ||||
| 85 | inlicito causamque daret civilibus armis: | |||
| cuius fulta fide mediis dissensibus aulae | ||||
| intemeratorum stabat reverentia fratrum. | ||||
| Quin et Sidonias chlamydes et cingula bacis | ||||
| aspera gemmatasque togas viridesque zmaragdis | ||||
| 90 | loricas galeasque renidentes hyacinthis | |||
| gestatosque patri capulis radiantibus enses | ||||
| et vario lapidum distinctas igne coronas | ||||
| dividis ex aequo, ne non Augusta supellex | ||||
| ornatusque pares geminis heredibus essent. | ||||
| 95 | Mittitur et miles, quamvis certamine partes | |||
| iam tumeant. Hostem muniri robore mavis | ||||
| quam peccare fidem: permittis iusta petenti | ||||
| idque negas solum, cuius mox ipse repulsa | ||||
| gaudeat et quidquid fuerit deforme mereri. | ||||
| 100 | Omnes praeterea, puro quae crimina pellunt | |||
| ore, deae iunxere choros unoque receptae | ||||
| pectore diversos tecum cinguntur in usus. | ||||
| Iustitia utilibus rectum praeponere suadet | ||||
| communesque sequi leges iniustaque numquam | ||||
| 105 | largiri sociis. Durum Patientia corpus | |||
| instruit ut nulli cupias cessisse labori; | ||||
| Temperies, ut casta petas; Prudentia, ne quid | ||||
| inconsultus agas; Constantia, futtile ne quid | ||||
| infirmumque geras. Procul inportuna fugantur | ||||
| 110 | numina, monstriferis quae Tartarus edidit antris: | |||
| ac primam scelerum matrem, quae semper habendo | ||||
| plus sitiens patulis rimatur faucibus aurum, | ||||
| trudis Avaritiam; cuius foedissima nutrix | ||||
| Ambitio, quae vestibulis foribusque potentum | ||||
| 115 | excubat et pretiis commercia pascit honorum, | |||
| pulsa simul. Nec te gurges corruptior aevi | ||||
| traxit ad exemplum, qui iam firmaverat annis | ||||
| crimen et in legem rapiendi verterat usum. | ||||
| Denique non dives sub te pro rure paterno | ||||
| 120 | vel laribus pallet; non insidiator oberrat | |||
| facturus quemcumque reum; non obruta virtus | ||||
| paupertate latet. Lectos ex omnibus oris | ||||
| evehis et meritum, non quae cunabula, quaeris | ||||
| et qualis, non unde satus. Sub teste benigno | ||||
| 125 | vivitur; egregios invitant praemia mores. | |||
| Hinc priscae redeunt artes; felicibus inde | ||||
| ingeniis aperitur iter despectaque Musae | ||||
| colla levant opibusque fluens et pauper eodem | ||||
| nititur ad fructum studio, cum cernat uterque | ||||
| 130 | quod nec inops iaceat probitas nec inertia surgat | |||
| divitiis. Nec te iucunda fronte fefellit | ||||
| Luxuries, praedulce malum, quae dedita semper | ||||
| corporis arbitriis hebetat caligine sensus | ||||
| membraque Circaeis effeminat acrius herbis, | ||||
| 135 | blanda quidem vultus, sed qua non taetrior ulla | |||
| interius: fucata genas et amicta dolosis | ||||
| inlecebris torvos auro circumlinit hydros. | ||||
| Illa voluptatum multos innexuit hamis: | ||||
| te numquam conata capit. Non prava libido | ||||
| 140 | stupris advigilat; non tempora somnus agendi | |||
| frustratur; nullo citharae convivia cantu, | ||||
| non pueri lasciva sonant. Quis cernere curis | ||||
| te vacuum potuit, quis tota mente remissum | ||||
| aut indulgentem dapibus, ni causa iuberet | ||||
| 145 | laetitiae? Non indecores aeraria lassant | |||
| expensae; parvo non inproba littera libro | ||||
| absentum condonat opes. A milite parcus | ||||
| diligeris; neque enim neclectas pace cohortes | ||||
| tum ditas cum bella fremunt. Scis nulla placere | ||||
| 150 | munera, quae metuens illis, quos spreverat, offert, | |||
| serus et incassum servati prodigus auri. | ||||
| Antevenis tempus non expectantibus ultro | ||||
| munificus mensaeque adhibes et nomine quemque | ||||
| conpellas, clari sub te quod gesserat olim | ||||
| 155 | admonitum facti, figendaque sensibus addis | |||
| verba, quibus magni geminatur gratia doni. | ||||
| Nec, si quid tribuas, iactatum saepius idem | ||||
| exprobrare soles nec, quos promoveris, alto | ||||
| turgidus adloqueris fastu nec prospera flatus | ||||
| 160 | attollunt nimios. Quin ipsa Superbia longe | |||
| discessit, vitium rebus sollemne secundis | ||||
| virtutumque ingrata comes. Contingere passim | ||||
| adfarique licet non inter pocula sermo | ||||
| captatur, pura sed libertate loquendi | ||||
| 165 | seria quisque iocis nulla formidine miscet. | |||
| Quem videt Augusti socerum regnique parentem, | ||||
| miratur conviva parem, cum tanta potestas | ||||
| civem lenis agat. Te doctus prisca loquentem, | ||||
| te matura senex audit, te fortia miles | ||||
| 170 | aspersis salibus, quibus haud Amphiona quisquam | |||
| praeferat Aonios meditantem carmine muros | ||||
| nec velit Orpheo migrantes pectine silvas. | ||||
| Hinc amor, hinc veris et non fallacibus omnes | ||||
| pro te sollicitis votis; hinc nomen ubique | ||||
| 175 | plausibus, auratis celebrant hinc ora figuris. | |||
| Quae non incudes streperent, quae flamma vacaret | ||||
| fabrilis, quantis fluerent fornacibus aera | ||||
| effigies ductura tuas, quis devius esset | ||||
| angulus aut regio quae non pro numine vultus | ||||
| 180 | dilectos coleret, talem ni semper honorem | |||
| respueres? Decus hoc rapiat, quem falsa timentum | ||||
| munera decipiunt, qui se diffidit amari. | ||||
| Hic solus sprevisse potest qui iure meretur. | ||||
| Undique legati properant generique sub ore | ||||
| 185 | in tua centenas aptant praeconia voces. | |||
| Grates Gallus agit, quod limite tutus inermi | ||||
| et metuens hostile nihil nova culmina totis | ||||
| aedificet ripis et saevum gentibus amnem | ||||
| Thybridis in morem domibus praevelet amoenis. | ||||
| 190 | Hinc Poeni cumulant laudes, quod rura tyranno | |||
| libera possideant; hinc obsidione solutus | ||||
| Pannonius potorque Savi, quod clausa tot annis | ||||
| oppida laxatis ausus iam pandere portis | ||||
| rursus cote novat nigras rubigine falces | ||||
| 195 | exesosque situ cogit splendere ligones | |||
| agnoscitque casas et collibus oscula notis | ||||
| figit et inpresso glaebis non credit aratro. | ||||
| Exectis, inculta dabant quas saecula, silvis | ||||
| restituit terras et opacum vitibus Histrum | ||||
| 200 | conserit et patrium vectigal solvere gaudet, | |||
| immunis qui clade fuit. Te sospite fas est | ||||
| vexatum laceri corpus iuvenescere regni; | ||||
| sub tot principibus quaecumque amisimus olim | ||||
| tu reddis; solo poterit Stilichone medente | ||||
| 205 | crescere Romanum vulnus tectura cicatrix, | |||
| inque suos tandem fines redeunte colono | ||||
| Illyricis iterum ditabitur aula tributis. | ||||
| Nec tamen humano cedit caeleste favori | ||||
| iudicium: cingunt superi concordibus unum | ||||
| 210 | praesidiis hostesque tuos aut litore produnt | |||
| aut totum oppositi claudunt fugientibus aequor | ||||
| aut in se vertunt furiis aut militis ense | ||||
| bacchati laniant Pentheo corpora ritu; | ||||
| insidias retegunt et in ipsa cubilia fraudum | ||||
| 215 | ducunt ceu tenera venantem nare Molossum; | |||
| ominibus ventura notant aut alite monstrant | ||||
| aut monitos certa dignantur imagine somnos. | ||||
| Pro quibus innumerae trabearum insignia terrae | ||||
| certatim petiere tibi. Poscentibus ipse | ||||
| 220 | restiteras, et mens aliorum prona favori, | |||
| iudex dura sui, facibus succensa pudoris | ||||
| tarda verecundis excusat praemia causis. | ||||
| Ergo avidae tantosque novi spe consulis annos | ||||
| elusae dominae pergunt ad limina Romae, | ||||
| 225 | si minus adnuerit precibus, vel cogere certae | |||
| cunctantem votoque moras auferre paratae. | ||||
| Conveniunt ad tecta deae, quae candida lucent | ||||
| monte Palatino. Glaucis tum prima Minervae | ||||
| nexa comam foliis fulvaque intexta micantem | ||||
| 230 | veste Tagum tales profert Hispania voces: | |||
| "Cuncta mihi semper Stilicho, quaecumque poposci, | ||||
| concessit tantumque suos invidit honores. | ||||
| Augusti potuit soceri contemnere fasces: | ||||
| iam negat et genero. Si non ut ductor ab orbe | ||||
| 235 | quem regit, accipiat saltem cognatus ab aula. | |||
| Exiguumne putat, quod sic amplexus Hiberam | ||||
| progeniem nostros inmoto iure nepotes | ||||
| sustinet, ut patrium commendet purpura Baetin, | ||||
| quod pulchro Mariae fecundat germine regnum, | ||||
| 240 | quod dominis speratur avus?". Tum flava repexo | |||
| Gallia crine ferox evinctaque torque decoro | ||||
| binaque gaesa tenens animoso pectore fatur: | ||||
| "Qui mihi Germanos solus Francosque subegit, | ||||
| cur nondum legitur fastis? Cur pagina tantum | ||||
| 245 | nescit adhuc nomen, quod iam numerare decebat? | |||
| Usque adeone levis pacati gloria Rheni?" | ||||
| Inde Caledonio velata Britannia monstro, | ||||
| ferro picta genas, cuius vestigia verrit | ||||
| caerulus Oceanique aestum mentitur amictus, | ||||
| 250 | "me quoque vicinis pereuntem gentibus" inquit | |||
| "munivit Stilicho, totam cum Scottus Ivernen | ||||
| movit et infesto spumavit remige Tethys. | ||||
| Illius effectum curis, ne tela timerem | ||||
| Scottica, ne Pictum tremerem, ne litore toto | ||||
| 255 | prospicerem dubiis venturum Saxona ventis". | |||
| Tum spicis et dente comas inlustris eburno | ||||
| et calido rubicunda die sic Africa fatur: | ||||
| "Sperabam nullas trabeis Gildone perempto | ||||
| nasci posse moras. Etiam nunc ille repugnat | ||||
| 260 | et tanto dubitat fasces praebere triumpho, | |||
| qui mihi Maurorum penitus lacrimabile nomen | ||||
| ignorare dedit?". Post has Oenotria lentis | ||||
| vitibus intorquens hederas et palmite largo. | ||||
| Vina fluens "Si vos adeo Stilichone curules | ||||
| 265 | augeri flagratis" ait "quas sola iuvare | |||
| fama potest, quanto me dignius incitat ardor, | ||||
| ut praesente fruar conscendentemque tribunal | ||||
| prosequar atque anni pandentem claustra salutem?". | ||||
| Talibus alternant studiis Romamque precantes | ||||
| 270 | pro cunctis hortantur eat. Nec segnius illa | |||
| paruit officio, raptis sed protinus armis | ||||
| ocior excusso per nubila sidere tendit. | ||||
| Transvehitur Tuscos Appenninusque velatu | ||||
| stringitur. Eridanus clipei iam fulgurat umbra. | ||||
| 275 | Constitit ante ducem tetrica nec Pallade vultum | |||
| deterior nec Marte minor. Tremit orbe corusco | ||||
| iam domus et summae tangunt laquearia cristae. | ||||
| Tum prior attonitum gratis adfata querellis: | ||||
| "Servatas, Stiliche, per te, venerande, curules, | ||||
| 280 | ornatas necdum fatear? Quid profuit anni | |||
| servilem pepulisse notam? Defendis honorem | ||||
| quem fugis, et spernis tanta quem mole tueris? | ||||
| Respuis oblatum, pro quo labente resistis? | ||||
| Quae iam causa morae? Quo me cunctabere rursus | ||||
| 285 | ingenio? Nullus Boreae metus, omnis et Austri | |||
| ora silet: cecidit Maurus, Germania cessit, | ||||
| et Ianum pax alta ligat. Te consule necdum | ||||
| digna feror? Titulumve levem parvique nitoris | ||||
| credimus, Augusti quo se decorare fatentur, | ||||
| 290 | sub iuga quo gentes captivis regibus egit? | |||
| Num, si prodigiis casus natura futuros | ||||
| signat, polluimur macula? Quod reris, Eois | ||||
| omen erat. Quamquam nullis mihi cognita rebus | ||||
| fabula; vix tanto risit de crimine rumor. | ||||
| 295 | Opprobriis stat nulla fides nec littera venit | |||
| vulgatura nefas in quo vel maxima virtus | ||||
| est tua quod, nostros qui consulis omnia patres, | ||||
| de monstris taceas. Pellendi denique nulla | ||||
| dedecoris sanctum violant oracula coetum | ||||
| 300 | nec mea funestum versavit curia nomen. | |||
| Par sceleri dubitasse fuit. Quaecumque profana | ||||
| pagina de primo venisset limine Phoebi, | ||||
| ante fretum deleta mihi, ne turpia castis | ||||
| auribus Italiae fatorum exempla nocerent. | ||||
| 305 | Publicus ille furor (quantum tua cura peregit!) | |||
| secretum meruit. Laetetur quisquis Eoos | ||||
| scribere desierit fastos: portenta Gabinos | ||||
| ista latent. Propriam labem tersisse laborent: | ||||
| cur ego, quem numquam didici sensive creatum, | ||||
| 310 | gratuler exemptum? Delicti paenitet illos: | |||
| nos nec credidimus. Fuerit tamen omnibus unum | ||||
| crimen et ad nostras manaverit usque secures: | ||||
| plus ideo sumenda tibi fastigia iuris, | ||||
| ne pereat tam priscus honos, qui portus honorum | ||||
| 315 | semper erat. Nullo sarciri consule damnum | |||
| excepto Stilichone potest. Bene praescia tempus | ||||
| mens tua distulerat: titulo tum crescere posses, | ||||
| nunc per te titulus. Consul succurre gravatis | ||||
| consulibus, quicumque fuit, quicumque futurus; | ||||
| 320 | annum redde tuum, quem mox secura sequatur | |||
| posteritas, nec iam doleat defensa vetustas. | ||||
| Sic trabeis ultor Stilicho Brutusque repertor. | ||||
| Libertas populi primo tum consule Bruto | ||||
| reddita per fasces: hic fascibus expulit ipsis | ||||
| 325 | servitium. Instituit sublimem Brutus honorem: | |||
| asseruit Stilicho. Plus est servasse repertum | ||||
| quam quaesisse novum. Quid tardius ore verendo | ||||
| adnuis et solitus frontem circumfluit ignis? | ||||
| Tandem vince tuum, vincis qui cuncta, pudorem. | ||||
| 330 | Hos etiam, quamvis corrumpi munere nullo | |||
| posse queas, mirare libens ac suscipe cinctus, | ||||
| quos tibi divino mecum Tritonia duxit | ||||
| pectine: tincta simul repetito murice fila | ||||
| contulimus pensis et eodem nevimus auro, | ||||
| 335 | aurea quo Lachesis sub te mihi saecula texit. | |||
| Hic ego promissam subolem sperataque mundo | ||||
| pignora praelusi. Veram mox ipse probabis | ||||
| me vatem nostraeque fidem venientia telae | ||||
| fata dabunt". Dixit gremioque rigentia profert | ||||
| 340 | dona, graves auro trabeas. Insigne Minervae | |||
| spirat opus. Rutilis hic pingitur aula columnis | ||||
| et sacri Mariae partus. Lucina dolores | ||||
| solatur; residet fulgente puerpera lecto; | ||||
| sollicitae iuxta pallescunt gaudia matris. | ||||
| 345 | Susceptum puerum redimitae tempora Nymphae | |||
| auri fonte lavant: teneros de stamine risus | ||||
| vagitusque audire putes. Iam creverat infans | ||||
| ore ferens patrem; sed avus maturior aevi | ||||
| Martia recturo tradit praecepta nepoti. | ||||
| 350 | Parte alia spumis fucantem Serica frena | |||
| sanguineis primae signatus flore iuventae | ||||
| Eucherius flectebat equum iaculisque vel arcu | ||||
| aurea purpureos tollentes cornua cervos | ||||
| aureus ipse ferit. Venus hic invecta columbis | ||||
| 355 | tertia regali iungit conubia nexu, | |||
| pinnatique nurum circumstipantur Amores | ||||
| progenitam Augustis Augustorumqne sororem. | ||||
| Eucherius timido iam flammea sublevat ore | ||||
| virginis; adridet laeto Thermantia fratri: | ||||
| 360 | iam domus haec utroque petit diademata sexu | |||
| reginasque parit reginarumque maritos. | ||||
| Talibus invitat donis dextraeque gerendum | ||||
| diva simul porrexit ebur. Sollemnibus urnam | ||||
| commovet auspiciis avibusque incepta secundat. | ||||
| 365 | Tunc habiles armis umeros iam vestibus ambit | |||
| Romuleis; Latii sederunt pectore cultus | ||||
| loricaeque locum decuit toga. Talis ab Histro | ||||
| vel Scythico victor rediens Gradivus ab axe | ||||
| deposito mitis clipeo candentibus urbem | ||||
| 370 | ingreditur trabeatus equis; speciosa Quirinus | |||
| frena regit currumque patris Bellona, cruentam | ||||
| ditibus exuviis tendens ad sidera quercum, | ||||
| praecedit, lictorque Metus cum fratre Pavore | ||||
| barbara ferratis innectunt colla catenis | ||||
| 375 | velati galeas lauro, propiusque iugales | |||
| Formido ingentem vibrat succincta securim. | ||||
| Vidit ut optato se consule Roma potitam, | ||||
| "nunc" ait "Elysii lucos inrumpere campi, | ||||
| nunc libet, ut tanti Curiis miracula voti | ||||
| 380 | Fabriciisque feram, famae qui vulnere nuper | |||
| calcatam flevere togam: iam prata choreis | ||||
| pulsent nec rigidos pudeat lusisse Catones. | ||||
| Audiat hoc senior Brutus Poenisque tremendi | ||||
| Scipiadae, geminis tandem quod libera damnis | ||||
| 385 | unius auxilio fasces Libyamque recepi. | |||
| Quod superest unum precibus, fortissime consul, | ||||
| adde meis, urbique tuum largire parumper, | ||||
| quem rogat, adventum: quam tu belloque fameque | ||||
| depulsa terris iterum regnare dedisti. | ||||
| 390 | Splendida suscipiant alium te rostra Camillum, | |||
| ultorem videant servatoremque Quirites | ||||
| et populus quem ductor amas: quibus Africa per te | ||||
| nec prius auditas Rhodanus iam donat aristas, | ||||
| ut mihi vel Massyla Ceres vel Gallica prosit | ||||
| 395 | fertilitas messesque vehat nunc umidus Auster, | |||
| nunc Aquilo, cunctis ditescant horrea ventis. | ||||
| Quae tum Flaminiam stipabunt milia vulgi! | ||||
| Fallax o quotiens pulvis deludet amorem | ||||
| suspensum, veniens omni dum crederis hora! | ||||
| 400 | Spectabunt cupidae matres spargentur et omnes | |||
| flore viae, superes cum Pincia culmina consul | ||||
| arduus, antiqui species Romana senatus. | ||||
| Pompeiana dabunt quantos proscaenia plausus! | ||||
| Ad caelum quotiens vallis tibi Murcia ducet | ||||
| 405 | nomen Aventino Pallanteoque recussum! | |||
| Nunc te conspiciam castris permitte relictis, | ||||
| mox et cum genero trabeis visura secundis". | ||||
| Haec dum Roma refert, iam Fama loquacibus alis | ||||
| pervolat Oceanum, linguis et mille citatos | ||||
| 410 | festinare iubet proceres; nullique senectus, | |||
| non iter hibernis obstant nec flatibus Alpes. | ||||
| Vincit amor: meriti pridem clarique vetustis | ||||
| fascibus ad socii properant et vindicis annum. | ||||
| Sic ubi fecunda reparavit morte iuventam | ||||
| 415 | et patrios idem cineres collectaque portat | |||
| unguibus ossa piis Nilique ad litora tendens | ||||
| unicus extremo Phoenix procedit ab Euro, | ||||
| conveniunt aquilae cunctaeque ex orbe volucres, | ||||
| ut Solis mirentur avem; procul ignea lucet | ||||
| 420 | ales, odorati redolent cui cinnama busti. | |||
| Nec minor in caelo chorus est: exultat uterque | ||||
| Theodosius divique tui; Sol ipse quadrigis | ||||
| vere coronatis dignum tibi praeparat annum. | ||||
| Est ignota procul nostraeque inpervia genti, | ||||
| 425 | vix adeunda deis, annorum squalida mater, | |||
| inmensi spelunca aevi, quae tempora vasto | ||||
| suppeditat revocatque sinu. Conplectitur antrum, | ||||
| omnia qui placido consumit numine, serpens | ||||
| perpetuumque viret squamis caudamque reductam | ||||
| 430 | ore vorat tacito relegens exordia lapsu. | |||
| Vestibuli custos vultu longaeva decoro | ||||
| ante fores Natura sedet, cunctisque volantes | ||||
| dependent membris animae. Mansura verendus | ||||
| scribit iura senex, numeros qui dividit astris | ||||
| 435 | et cursus stabilesque moras, quibus omnia vivunt | |||
| ac pereunt fixis cum legibus. Ille recenset | ||||
| incertum quod Martis iter certumque Tonantis | ||||
| prospiciat mundo; quid velox semita Lunae | ||||
| pigraque Saturni; quantum Cytherea sereno | ||||
| 440 | curriculo Phoebique comes Cyllenius erret. | |||
| Illius ut magno Sol limine constitit antri, | ||||
| occurrit Natura parens seniorque superbis | ||||
| canitiem inclinat radiis. Tum sponte reclusus | ||||
| laxavit postes adamans, penetrale profundum | ||||
| 445 | panditur et sedes aevique arcana patescunt. | |||
| His habitant vario faciem distincta metallo | ||||
| saecula certa locis: illic glomerantur aena, | ||||
| hic ferrata rigent, illic argentea candent. | ||||
| Eximia regione domus, contingere terris | ||||
| 450 | difficiles, stabant rutili, grex aureus, anni. | |||
| Quorum praecipuum pretioso corpore Titan | ||||
| signandum Stilichone legit; tunc imperat omnes | ||||
| pone sequi dictisque simul conpellat euntes: | ||||
| "En, cui distulimus melioris saecla metalli, | ||||
| 455 | consul adest. Ite optati mortalibus anni, | |||
| ducite virtutes; hominum florescite rursus | ||||
| ingeniis, hilares Baccho frugumque feraces. | ||||
| Non inter geminos Anguis glaciale Triones | ||||
| sibilet, inmodico nec frigore saeviat Ursa. | ||||
| 460 | Non torvo fremat igne Leo, nec bracchia Cancri | |||
| urat atrox aestas, madidae nec prodigus urnae | ||||
| semina praerupto dissolvat Aquarius imbre. | ||||
| Phrixeus roseo producat fertile cornu | ||||
| ver Aries, pingues nec grandine tundat olivas | ||||
| 465 | Scorpios; autumni maturet germina Virgo, | |||
| lenior et gravidis adlatret Sirius uvis". | ||||
| Sic fatus croceis rorantes ignibus hortos | ||||
| ingreditur vallemque suam, quam flammeus ambit | ||||
| rivus et inriguis largum iubar ingerit herbis, | ||||
| 470 | quas Solis pascuntur equi; flagrantibus inde | |||
| caesariem sertis et lutea lora iubasque | ||||
| subligat alipedum. Gelidas hinc Lucifer ornat, | ||||
| hinc Aurora comas, iuxtaque alludit habenis | ||||
| aureus et nomen praetendit consulis annus; | ||||
| 475 | inque novos iterum revoluto cardine cursus | |||
| scribunt aethereis Stilichonem sidera fastis. | ||||
|
|