Torna alla pagina filologica

 
CLAVDIANI


PANEGYRICVS   DICTVS
HONORIO AVGVSTO

QVARTVM CONSVLI

 

 
 
Auspicibus iterum sese regalibus annus
induit et nota fruitur iactantior aula,
limina nec passi circum privata morari
exultant reduces Augusto consule fasces.
       5 cernis ut armorum proceres legumque potentes
    patricios sumunt habitus et more Gabino
discolor incedit legio positisque parumper
bellorum signis sequitur vexilla Quirini?
Lictori cedunt aquilae ridetque togatus
     10

miles et in mediis effulget curia castris.

    ipsa Palatino circumvallata senatu
iam trabeam Bellona gerit parmamque removit
et galeam, sacras umeris vectura curules.
Nec te laurigeras pudeat, Gradive, secures
     15

pacata gestare manu Latiaque micantem

    loricam mutare toga, dum ferreus haeret
currus et Eridani ludunt per prata iugales.
Haud indigna coli nec nuper cognita Marti
Ulpia progenies et quae diademata mundo
     20 sparsit Hibera domus. Nec tantam vilior unda
   

promeruit gentis seriem: cunabula fovit
Oceanus; terrae dominos pelagique futuros
inmenso decuit rerum de principe nasci.
Hinc processit auus, cui post Arctoa frementi

     25 classica Massylas adnexuit Africa laurus,
    ille Caledoniis posuit qui castra pruinis,
qui medios Libyae sub casside pertulit aestus,
terribilis Mauro debellatorque Britanni
litoris ac pariter Boreae vastator et Austri.
     30 quid rigor aeternus caeli, quid sidera prosunt
    ignotumque fretum? Maduerunt Saxone fuso
Orcades; incaluit Pictorum sanguine Thyle;
Scottorum cumulos flevit glacialis Iverne
quis calor obsistit forti? Per vasta cucurrit
     35 Aethiopum cinxitque novis Atlanta maniplis;
    virgineum Tritona bibit sparsosque venenis
Gorgoneis vidit thalamos et vile virentes
Hesperidum risit, quos ditat fabula, ramos.
Arx incensa Iubae, rabies Maurusia ferro
     40 cessit et antiqui penetralia diruta Bocchi.
    Sed laudes genitor longe transgressus avitas
subdidit Oceanum sceptris et margine caeli
clausit opes, quantum distant a Tigride Gades,
inter se Tanais quantum Nilusque relinquunt,
     45 haec tamen innumeris per se quaesita tropaeis,
    non generis dono, non ambitione potitus.
Digna legi virtus. Ultro se purpura supplex
obtulit et solus meruit regnare rogatus.
Nam cum barbaries penitus commota gementem
     50 inrueret Rhodopen et mixto turbine gentes
    iam deserta suas in nos transfunderet Arctos,
Danubii totae vomerent cum proelia ripae,
cum Geticis ingens premeretur Moesia plaustris
flavaque Bistonios operirent agmina campos,
     55 omnibus adflictis et vel labentibus ictu
    vel prope casuris, unus tot funera contra
restitit extinxit que faces agrisque colonos
reddidit et leti rapuit de faucibus urbes.
Nulla relicta foret Romani nominis umbra,
     60 ni pater ille tuus iamiam ruitura subisset
    pondera turbatamque ratem certaque levasset
naufragium commune manu: velut ordine rupto
cum procul insanae traherent Phaethonta quadrigae
saeviretque dies terramque et stagna propinqui
     65 haurirent radii, solito cum murmure torvus
    Sol occurrit equis: qui postquam rursus eriles
agnovere sonos, rediit meliore magistro
machina concentusque poli, currusque recepit
imperium flammaeque modum. Sic traditus illi
     70 servatusque Oriens. At non pars altera rerum
    tradita: bis possessa manu, bis parta periclis.
Per varium gemini scelus erupere tyranni
tractibus occiduis: hunc saeva Britannia fudit,
hunc sibi Germanus famulum delegerat exul.
     75 ausus uterque nefas, domini respersus uterque
    insontis iugulo. Novitas audere priori
suadebat cautumque dabant exempla sequentem.
Hic nova moliri praeceps, hic quaerere tuta
providus; hic fusis, collectis viribus ille;
     80 hic vagus, excurrens, hic intra claustra reductus.
    Dissimiles, sed morte pares. Evadere neutri
dedecus aut mixtis licuit procumbere telis.
Amissa specie, raptis insignibus ambo
in vultus rediere suos manibusque revinctis
     85 oblati gladiis summittunt colla paratis.
    Et vitam veniamque rogant. Pro damna pudoris!
Qui modo tam densas nutu movere cohortes,
in quos iam dubius sese libraverat orbis,
non hostes victore cadunt, sed iudice sontes.
     90 Damnat voce reos, petiit quos Marte tyrannos.
    amborum periere duces: hic sponte carina
decidit in fluctus, illum suus abstulit ensis.
Hunc Alpes, hunc pontus habet. Solacia caesis
fratribus haec ultor tribuit. Necis auctor uterque
     95 labitur; Augustas par victima mitigat umbras.
    has dedit inferias tumulis, iuvenumque duorum
purpureos merito placavit sanguine Manes.
Illi iustitiam confirmauere triumphi,
praesentes docuere deos. Hinc saecula discant
   100 indomitum nihil esse pio tutumve nocenti:
    nuntius ipse sui longas incognitus egit
praevento rumore vias, inopinus utrumque
perculit et clausos montes ut plana reliquit.
extruite inmanes scopulos, attollite turres,
   105 cingite vos fluuiis, vastas opponite silvas,
    Garganum Alpinis Appenninumque nivalem
Pyrenes sociate iugis et rupibus Haemum
addite Caucaseis, involvite Pelion Ossae:
non dabitis murum sceleri. Qui vindicet, ibit.
   110 omnia subsident meliori pervia causae.
     
   115  
     
   120  
     
   125  
     
   130  
     
   135  
     
   140  
     
   145  
     
   150  
     
   155  
     
   160  
     
   165  
     
   170  
     
   175  
     
   180  
     
   185  
     
   190  
     
   195  
     
   200  
     
   205  
     
   210  
     
   215  
     
   220  
     
   225  
     
   230  
     
   235  
     
   240  
     
   245  
     
   250  
     
   255  
     
   260  
     
   265  
     
   270  
     
   275  
     
   280  
     
   285  
     
   290  
     
   295  
     
   300  
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
    Sorry, now it's under construction